Μια
νέα βαθιά ταξική και αντιδραστική επίθεση ξεδιπλώνεται στο σχολείο. Η
κυβέρνηση με το νέο νομοσχέδιο για το Λύκειο και την Τεχνική Εκπαίδευση,
τις απολύσεις και την κινητικότητα χιλιάδων εκπαιδευτικών, τις
συγχωνεύσεις σχολικών μονάδων, επιδιώκει να τσακίσει ό,τι είχε απομείνει
από τα μορφωτικά δικαιώματα των παιδιών της εργατικής - λαϊκής
οικογένειας. Ο νέος νόμος για το Γενικό και το Επαγγελματικό Λύκειο που
έρχεται στη Βουλή και που θα μπει σε εφαρμογή με την έναρξη της νέας
σχολικής χρονιάς είναι η συνέχεια του «νέου σχολείου» που εγκαινίασε η
Διαμαντοπούλου, που έχει φέρει ήδη δραματικές αλλαγές στο περιεχόμενο
της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, είναι υλοποίηση των στρατηγικών
κατευθύνσεων της ΕΕ στην εκπαίδευση.
Πολλοί στην ψευτοκατάρτιση, λίγοι στη μόρφωση
Με
τα μέτρα της κυβέρνησης, το Γενικό Λύκειο δένεται πισθάγκωνα με το
δρόμο για το Πανεπιστήμιο. Ο αυτοτελής μορφωτικός του ρόλος που δήθεν
ενισχύεται είναι ένας προπαγανδιστικός μύθος της κυβέρνησης που
αναπαράγεται από τα αστικά ΜΜΕ. Οι απανωτές πανελλαδικού χαρακτήρα
εξετάσεις για όλες τις τάξεις το αναγορεύουν σε απαγορευμένη ζώνη για τα
παιδιά των ανέργων, των φτωχών εργατικών - λαϊκών οικογενειών.
Οι
αλλαγές στη βαθμίδα του Λυκείου είναι βέβαιο ότι γρήγορα θα φέρουν τη
διαφοροποίηση και κατηγοριοποίησή του, που θα συμπαρασύρει σε μια τέτοια
πορεία το σύνολο της εκπαίδευσης. Το σπέρμα αυτής της στρατηγικής
επιδίωξης το διακρίνει κανείς στο κομμάτι του νόμου που πραγματεύεται
τις εξετάσεις για το Πανεπιστήμιο και τον Οργανισμό Εξετάσεων. Το
νομοσχέδιο δίνει τη δυνατότητα στα πανεπιστημιακά τμήματα και τις σχολές
να εισάγουν συντελεστή βαρύτητας για ένα μάθημα άρα και τη δυνατότητα
να επιλέγουν τους σπουδαστές που θα υποδέχονται και συνάμα ο Οργανισμός
Εξετάσεων δίνει μόνο το θεματικό προσδιορισμό της ύλης των εξετάσεων και
όχι συγκεκριμένη που σημαίνει ότι αίρεται και η αναγκαιότητα του
συγκεκριμένου βιβλίο! Στο πλαίσιο ενός ακόμη πιο έντονου ανταγωνισμού
(ποια σχολή, ποιο πανεπιστήμιο) θα επιβάλλεται και το ανάλογο βιβλίο.
Υπενθυμίζουμε εδώ ότι το Λύκειο δεν είναι υποχρεωτική βαθμίδα όσο και αν
φάνταζε στη συνείδηση σαν τέτοια μέχρι τώρα. Οι νέες αλλαγές
προσδιορίζουν μια τομή στην πορεία των αναδιαρθρώσεων της εκπαίδευσης.
Τομή βαθιά ταξική. Ανοίγει έτσι ο δρόμος για τη διαμόρφωση μιας
κατάστασης όπου η 9χρονη θα θεωρείται υποχρέωση του κράτους και η όποια
συνέχεια θα είναι κύρια ατομική ευθύνη της οικογένειας. Το Λύκειο θα
αποψιλώνεται, στις λαϊκές γειτονιές θα κλείνουν Λύκεια, ενώ αυτά που θα
μένουν θα διαφοροποιούνται ως προγυμναστήρια πανελλαδικών εξετάσεων.
Αρα, αφού αυτά τα Λύκεια θα λειτουργούν με όρους ανταγωνισμού, είναι
λογικό να κατηγοριοποιούνται και τελικά το κράτος να έχει απλά μια
κάποια ευθύνη για τη λειτουργία τους (κτίρια, προσωπικό, κ.τ.λ.) όχι
όμως ευθύνη ώστε όλα τα παιδιά μέχρι τα 18 τους χρόνια να παίρνουν
ολόπλευρη μόρφωση.
Αν,
δε, συνυπολογίσουμε ότι οι Δήμοι εμπλέκονται αποφασιστικά στη
λειτουργία των σχολείων και τη χρηματοδότηση των σχολικών επιτροπών που
αγκομαχούν δραματικά, θα αντιληφθούμε ότι η ντε φάκτο υλοποίηση των
αλλαγών τη νέα σχολική χρονιά θα είναι πρόβα τζενεράλε για μεγάλες
αντιδραστικές ανατροπές στην εκπαίδευση!
Τεχνικό Λύκειο: Δρόμος χωρίς διέξοδο για τα παιδιά των εργατικών - λαϊκών οικογενειών
Εδώ
τα παιδιά, με βάση το νομοσχέδιο θα επιλέγουν επαγγελματικό
προσανατολισμό από την Α' τάξη και θα κοσκινίζονται με πανελλαδικού
χαρακτήρα εξετάσεις στην ίδια τάξη. Οσοι προχωρήσουν και καταφέρουν να
τελειώσουν θα έχουν μεν διέξοδο στους αντιστοίχους κλάδους στα ΤΕΙ με
εξετάσεις μέσω του Οργανισμού Εξετάσεων, αλλά το απολυτήριό τους δε
θεμελιώνει κανένα επαγγελματικό δικαίωμα. Απαιτείται γι' αυτό τέταρτο
έτος, αυτό της 12μηνης μαθητείας σε επιχειρήσεις (νεανική τζάμπα
εργασία) και στη συνέχεια εξετάσεις πιστοποίησης στον οργανισμό
Πιστοποίησης με βάση τα ευρωπαϊκά περιγράμματα που οδηγεί σε πτυχίο
επίπεδου 4, και στην άδεια ασκήσεως του επαγγέλματος. Με βάση τις
παραπάνω διαδρομές για Γενικό και Τεχνικό Λύκειο για τα περισσότερα
φτωχόπαιδα μια διέξοδος μένει: η ψευτοκατάρτιση των Σχολών
Επαγγελματικής Κατάρτισης και των ΙΕΚ και η μαθητεία στις επιχειρήσεις.
Σε μια περίοδο που η ανεργία των νέων καταγράφεται σε ποσοστά πάνω από
60% η κυβέρνηση ρίχνει και το τυρί για να προσελκύσει τα φτωχόπαιδα!
Επιδοτεί τα αφεντικά αν τα κρατήσουν στη δούλεψή τους για δυο χρόνια!
Ενα
ακόμη κρίσιμο στοιχείο που βάζει στην πράξη η κυβέρνηση είναι η
θεσμοθέτηση των επιπέδων πιστοποίησης με βάση τα επαγγελματικά
περιγράμματα της Ευρωπαϊκής Ενωσης που συνδέουν την τυπική εκπαίδευση
(9χρονη, Λύκειο, Πανεπιστήμιο) με τη μη τυπική (κατάρτιση - ΣΕΚ - ΙΕΚ -
ΚΕΚ, Κολέγια) και την άτυπη (εμπειρία, μαθητεία). Κάνει πράξη δηλαδή το
δρόμο πιστοποίησης των ελάχιστων δεξιοτήτων που σε κάθε φάση έχει ανάγκη
το κεφάλαιο και που διευκολύνει τη λεγόμενη «κινητικότητα και
προσαρμοστικότητα» του εργατικού δυναμικού στον ανταγωνισμό και την
κερδοφορία των επιχειρήσεων.
Αποκαλύπτοντας
το περιεχόμενο των στοχεύσεων των νέων ανατροπών στο σχολείο μπορεί
κανείς να καταλάβει γιατί η αντιπαράθεση που έχει στηθεί όλο αυτό το
διάστημα, με άξονα την κυβέρνηση, από τη μια μεριά, και την ηγεσία της
ΟΛΜΕ, από την άλλη, είναι βαθιά αποπροσανατολιστική. Επιχειρείται να
συσκοτιστεί το πρόβλημα και να εμφανιστεί στενά ως πρόβλημα των
εκπαιδευτικών. Η αλήθεια όμως είναι ότι οι βαθιά αντιλαϊκές ανατροπές
στο σχολείο και το τσάκισμα των μορφωτικών δικαιωμάτων των παιδιών της
λαϊκής εργατικής οικογένειας είναι σήμερα η επιδίωξη του κεφαλαίου και
της αστικής πολιτικής και είναι αυτή που θα συμπαρασύρει με διάρκεια και
το τσάκισμα των εργασιακών σχέσεων και τις απολύσεις των εκπαιδευτικών
και όχι φυσικά το ανάποδο. Αν δεν παρέμβει ο λαϊκός παράγοντας, οι
όποιες αγωνιστικές διαθέσεις και κινητοποιήσεις των εκπαιδευτικών θα
συντρίβονται κάτω από τον αυταρχισμό και τα επικοινωνιακά κόλπα της
κυβέρνησης για το διασυρμό τους και το συντεχνιακό πόλεμο χαρακωμάτων
του κυβερνητικού συνδικαλισμού παλιού και νέου. Οι αντιδραστικές αλλαγές
στο σχολείο είναι κύρια λαϊκό πρόβλημα. Και σαν τέτοιο η εργατιά, τα
φτωχά - λαϊκά στρώματα και τα παιδιά τους, εκείνοι δηλαδή που πετιούνται
απέξω είναι αυτοί που μπορούν και πρέπει να τις αντιπαλέψουν.
Η εκπαίδευση παρακολουθεί τις εξελίξεις στην οικονομία
Στο
έδαφος του καπιταλισμού, ειδικότερα σε συνθήκες ραγδαίων αλλαγών στην
τεχνική βάση της παραγωγής, η ανάγκη για ολοένα και πιο στενή σύνδεση
της εκπαίδευσης με την παραγωγή αναδείχνεται από όλους τους
ιμπεριαλιστικούς μηχανισμούς ως επιτακτική ανάγκη. Οταν οι αστικές
κυβερνήσεις άλλωστε μιλάνε για τα προβλήματα της εκπαίδευσης εννοούν
κυρίως τις καθυστερήσεις στην προσαρμογή της εκπαίδευσης στις σύγχρονες
κεφαλαιοκρατικές ανάγκες. Ας θυμηθούμε! Το Μάαστριχτ το ακολούθησε η
Λεύκη Βίβλος με την αναδιάρθρωση των εργασιακών σχέσεων, η Πράσινη
Βίβλος για την αναδιάρθρωση της εκπαίδευσης με οδηγό τη στρατηγική της
Διά Βίου Μάθησης και των ελάχιστων δεξιοτήτων (Γραφή, Γλώσσα,
Μαθηματικά). Ελάχιστες γνώσεις και αγωγή υποταγής, για ελάχιστα
δικαιώματα και ελάχιστες απαιτήσεις. Οι ανατροπές στο σχολείο, στο
Πανεπιστήμιο συνοδεύουν τις ανατροπές στις εργασιακές σχέσεις, την
κατάργηση των Συλλογικών Συμβάσεων, των ασφαλιστικών και συνταξιοδοτικών
δικαιωμάτων, το χτύπημα της τιμής της εργατικής δύναμης ως ανάγκη του
κεφαλαίου και είναι πραγματικότητα χρόνων πριν στις μεγάλες
καπιταλιστικές οικονομίες της ΕΕ και άλλων καπιταλιστικών χώρων.
Μια πραγματικότητα με σχετική καθυστέρηση στη χώρα μας
Τις
δεκαετίες του 1990 - 2000 επιχειρήθηκαν απανωτές μεταρρυθμίσεις σε
αυτήν την κατεύθυνση (Κοντογιαννόπουλος, Αρσένης, Γιαννάκου κ.ά.) δεν
πέρασαν όμως στο σύνολό τους κάτω από μεγάλες λαϊκές κινητοποιήσεις και
αντιδράσεις της νεολαίας. Ομως αθόρυβα, σταθερά και κάτω από την αμφίεση
κύρια των νέων βιβλίων, αναλυτικών προγραμμάτων και διαφόρων ευρωπαϊκών
προγραμμάτων αποδομούνταν κάθε περιεχόμενο της γνώσης και οι
«δεξιότητες» και η περίφημη «διαθεματικότητα» αγκάλιαζαν το παιδί από το
Νηπιαγωγείο. Η κατώτερη επαγγελματική εκπαίδευση συνειδητά κρατήθηκε
υποβαθμισμένη και γι' αυτό απαξιωμένη. Το σχολείο αποδιοργάνωνε
συστηματικά τη σκέψη και τη συνείδηση των παιδιών και απαξιωνόταν συνάμα
στη συνείδηση των γονιών. Οι ταξικές ανισότητες μεταμφιέζονταν σε
ανισότητες ικανοτήτων που τις «έλυναν» οι αστικές κυβερνήσεις με
αλλεπάλληλες μεταρρυθμίσεις και πάντα με την ενίσχυση του φροντιστηρίου.
Η λαϊκή οικογένεια πήρε στις πλάτες της την προσπάθεια να στηρίξει τα
παιδιά της, πιστεύοντας για πολλά χρόνια ότι η εκπαίδευση είναι ο δρόμος
για να αλλάξει τη μοίρα των παιδιών της. Οι ανάγκες τής τότε
καπιταλιστικής ανάπτυξης υλοποίησαν εν μέρει το όνειρο (περίοδος 1970-
1990) και είναι οι ίδιες ανάγκες σήμερα, δηλαδή του κεφαλαίου, που
κάνουν το όνειρο εφιάλτη για την εργατική - λαϊκή οικογένεια και τα
παιδιά της.
Η
εργατική τάξη, τα φτωχά λαϊκά στρώματα, η νεολαία ένα δρόμο έχουν για
να απελευθερώσουν τις δυνατότητες που δίνει η ίδια η εποχή και ο
ανθρώπινος μόχθος για πλέρια μόρφωση, δουλειά, ζωή με δικαιώματα. Μέσα
από το δρόμο της οργάνωσης της πάλης και της λαϊκής συμμαχίας να
αντιπαρατεθούν με το σύνολο της στρατηγικής του κεφαλαίου και το
πολιτικό του προσωπικό που τσακίζει και ζωή και μέλλον. Με τη δύναμη της
λαϊκής εξουσίας, την κοινωνικοποίηση των επιχειρήσεων, τον εργατικό -
λαϊκό έλεγχο μπορεί να γίνει πράξη το 12χρονο σχολείο και η
επαγγελματική ειδίκευση μετά από αυτό με εξασφαλισμένη δουλειά και
δικαιώματα για όλους. Κάτι που και αναγκαίο είναι και εφικτό αλλά δεν
μπορεί να γίνει πραγματικότητα μέσα στο εκμεταλλευτικό καπιταλιστικό
σύστημα. Οσο τα κλειδιά της οικονομίας τα έχουν στα χέρια μια χούφτα
καπιταλιστές, όταν το πολιτικό τους προσωπικό σχεδιάζει την ανάπτυξη.
Της Τασίας ΤΣΑΤΣΟΥΛΗ*
