ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΕΠΙΤΡΟΠΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ
Η πάλη που δίνουν οι μάχιμοι υγειονομικοί για να παρθούν εδώ και τώρα μέτρα για τη στήριξη του συστήματος Υγείας έχει γίνει πάλη ολόκληρου του ταξικού κινήματος, στην οποία συμβάλλουν τα μέγιστα οι κομμουνιστές, που βρίσκονται κι εδώ στην πρώτη γραμμή του αγώνα.
Σε αυτό το άρθρο θα σταθούμε στο τι συμβαίνει στους χώρους εργασίας, όπου τα αυστηρά μέτρα της κυβέρνησης πάνε περίπατο για να εξυπηρετηθεί η κερδοφορία των ομίλων. Εκεί όπου η υγεία των εργαζομένων λογαριάζεται ως κόστος και το χρέος τους είναι να υπερασπιστούν τη ζωή τους, παίρνοντας την υπόθεση της υγείας τους στα δικά τους χέρια.
Η κατάσταση στους χώρους δουλειάς
Στους χώρους παραγωγής, σε μεγάλο ποσοστό καταγράφεται ανεπάρκεια σε συστήματα εξαερισμού, αίθουσες ανάπαυσης, τουαλέτες, αποδυτήρια αλλά και σε ατομικά μέσα προστασίας. Στα χρόνια της κρίσης, τα ζητήματα υγιεινής και ασφάλειας η εργοδοσία τα τσαλαπάτησε, έπρεπε να χτυπηθεί το «μη μισθολογικό κόστος», όπως συμφωνούσαν και οι εργατοπατέρες της πλειοψηφίας της ΓΣΕΕ, πριν να χτυπηθεί το μισθολογικό, και πάλι με τη συμφωνία τους...
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, έγιναν μια σειρά από νομοθετικές παρεμβάσεις για να διευκολυνθεί η παραπέρα κερδοφορία των επιχειρήσεων: Τσάκισμα των Βαρέων και Ανθυγιεινών, περιορισμός των διαλειμμάτων, εντατικοποίηση, κόψιμο αναγκαίων ατομικών μέσων προστασίας, εργολαβικά συνεργεία με άθλιες σχέσεις εργασίας.
Η εργοδοσία αρνιόταν να δώσει ΜΑΠ σε συμβασιούχους, ακόμα και το γάλα. Επρεπε να πέσουν δεκάδες νεκροί εργάτες σε δημοτικές υπηρεσίες για να δοθούν κάποια βασικά. Η εντατικοποίηση, η πίεση για εκμετάλλευση του εργάσιμου χρόνου, ο διαχωρισμός του σε «ενεργό» και «ανενεργό», έφεραν χτύπημα στα διαλείμματα εν ώρα εργασίας. Για να βάλεις κάτι στο στόμα σου, το κάνεις σαν τον κλέφτη, πάνω από τη μηχανή ούτε χρόνο για τουαλέτα δεν σου επιτρέπουν...
Στα χρόνια της κρίσης, όπου η παραγωγή στον κλάδο των Κατασκευών είχε σχεδόν μηδενιστεί και μεγάλες βιομηχανικές μονάδες έκλεισαν ή υπολειτουργούσαν, είδαμε τα εργατικά «ατυχήματα» να αυξάνονται σε κλάδους που και σήμερα με την πανδημία είναι στην πρώτη γραμμή, όπως ντελιβεράδες και εργάτες δήμων.
Σε αυτήν τη δύσκολη κατάσταση βρήκε την πλειοψηφία των εργασιακών χώρων η πανδημία. Εξαίρεση αποτελούν οι χώροι όπου οι εργαζόμενοι με τα σωματεία τους έχουν καταφέρει ορισμένα ζητήματα γύρω από την υγεία και την ασφάλεια να επιβληθούν ακόμα και ως όροι στις Συλλογικές Συμβάσεις.
Ομως και σε αυτές τις περιπτώσεις τα μέτρα που προβλέπονταν δεν είχαν πάρει υπόψη την κατάσταση που βιώνουμε σήμερα και τις ειδικές συνθήκες που διαμορφώνει η πανδημία, και ως εκ τούτου ποια νέα αναβαθμισμένα μέτρα πρέπει να απαιτηθούν.
Πέφτουν βροχή οι καταγγελίες των σωματείων
Σε περιόδους που το κίνημα ήταν πιο ισχυρό και ο συσχετισμός πιο θετικός, σε συνδυασμό και με άλλους παράγοντες οι εργαζόμενοι απέσπασαν μια σειρά από μέτρα για την ασφάλεια στους χώρους δουλειάς και την προστασία της υγείας τους. Ενα από αυτά ήταν και οι Επιτροπές Υγείας και Ασφάλειας, που έχουν καθοριστικό ρόλο στην επιβολή μέτρων προστασίας.
Ποιος γνωρίζει τη λειτουργία μιας μηχανής και ποια μέτρα ασφαλείας πρέπει να παρθούν, καλύτερα από αυτόν που τη δουλεύει; Σήμερα, σε συνθήκες πανδημίας, ποιος γνωρίζει καλύτερα από αυτόν που είναι πάνω στη γραμμή παραγωγής και διανομής, όπου γίνεται συγχρωτισμός, πού χρειάζεται να παρθούν άμεσα μέτρα προστασίας;
Οι καταγγελίες που έρχονται στα συνδικάτα είναι εκατοντάδες: Από εργαζόμενους σε σούπερ μάρκετ, όπου τα μέσα ατομικής προστασίας είναι ακόμα και σήμερα ελλιπέστατα, όπου ακόμα και σήμερα μία απλή κατασκευή από πλέξιγκλας για την προστασία του εργαζόμενου στο ταμείο θεωρείται δύσκολη εξίσωση για την εργοδοσία.
Σε επιταγμένα ξενοδοχεία, όπου μένουν άνθρωποι σε καραντίνα, ζητήθηκε από ξενοδοχοϋπαλλήλους να κάνουν τους νοσοκόμους στους εν δυνάμει ασθενείς... Η Ομοσπονδία Εργαζομένων στο Φάρμακο κατήγγειλε την κατάσταση που επικρατεί στις φαρμακαποθήκες, με κόψιμο αδειών ειδικού σκοπού και υπερωριακή απασχόληση. Σε φαρμακείο στα νότια προάστια, ο εργοδότης ζήτησε από τους εργαζόμενους να μην ανοίξουν αντισηπτικά γιατί είναι για πούλημα!
Το Συνδικάτο Εργατοϋπαλλήλων Ταχυδρομείων - Ταχυμεταφορών καταγγέλλει τις συνθήκες εντατικοποίησης και έκθεσης στον κίνδυνο μόλυνσης στην εταιρεία ACS, του προέδρου του ΣΕΒ. Το σωματείο στα «Praktiker» ζήτησε να γίνει η τακτική συνάντηση που πραγματοποιείται κάθε τρίμηνο, για να συζητήσουν τα μέτρα που απαιτούνται με αφορμή τον κορονοϊό, και η απάντηση ήταν ότι έχει ανασταλεί η συνδικαλιστική δράση από την κυβέρνηση... Ετσι μετέφρασε τις αντεργατικές ΠΝΠ της κυβέρνησης η εργοδοσία.
Συνδικάτα Οικοδόμων κατήγγειλαν τον κίνδυνο συγχρωτισμού σε μεγάλα έργα, τα ναυτεργατικά σωματεία με συνεχείς παρεμβάσεις προσπάθησαν από την πρώτη στιγμή να δοθεί λύση για τους εγκλωβισμένους μετανάστες στο «Ελ. Βενιζέλος», ενώ στο πλοίο «Superfast XI», όπου γίνονται κατασκευές, βρέθηκε κρούσμα και όμως συνεχίστηκε κανονικά η επισκευή του.
Η σημασία των Επιτροπών Υγείας και Ασφάλειας
Σε όλα τα παραπάνω, οι παρεμβάσεις των σωματείων στις περισσότερες των περιπτώσεων φέρνουν αποτελέσματα. Τι γίνεται όμως στην πλειοψηφία των χώρων όπου οι εργαζόμενοι είναι ανοργάνωτοι; Η ασυδοσία από τη μεριά της εργοδοσίας φτάνει στα ύψη.
Η ευθύνη των εργαζομένων εκεί δεν είναι απλά τα μέτρα ατομικής προστασίας, που αν δεν τα έχω κινδυνεύω να τραυματιστώ, να εκτεθώ σε επαγγελματική ασθένεια κ.λπ. Εδώ μιλάμε για μέτρα ατομικής προστασίας που πρέπει να παρθούν για το σύνολο της κοινωνίας. Η έκθεση ενός εργαζόμενου στη μόλυνση εκθέτει σε κίνδυνο την οικογένειά του, τα παιδιά του, τους γονείς του, τους γείτονές του.
Οι Επιτροπές Υγείας και Ασφάλειας μπορούν και πρέπει να παίξουν καθοριστικό ρόλο την περίοδο που διανύουμε. Οσες ήταν ανενεργές να μπουν άμεσα σε λειτουργία και στη μάχη προστασίας των συναδέλφων τους. Οπου δεν υπάρχουν, να δημιουργηθούν, ακόμα και με μία απλή Γενική Συνέλευση, να βγει τριμελής Επιτροπή και να πάει στην εργοδοσία να απαιτήσει άμεσα μέσα προστασίας.
Να μην είμαστε αναβλητικοί, τα ζητήματα Υγείας δεν μπορούν να περιμένουν. Ακόμα και την ώρα του διαλείμματος, να πάρει ένας εργάτης την πρωτοβουλία, να πει στους υπόλοιπους αυτά που θεωρεί ότι πρέπει να παρθούν σαν μέτρα και να συμφωνήσουν να τα διεκδικήσουν. Δεν μπορεί να μπαίνει φραγμός σε αυτήν τη δράση ο φόβος μήπως χάσουμε τη δουλειά μας, όταν υπάρχει κίνδυνος μόλυνσης κάθε εργάτη, της οικογένειάς μας.
Σύμφωνα με τον Ν. 3850/2010 (άρθρα 4-7, 42, 46), οι εργαζόμενοι σε επιχειρήσεις που απασχολούν πάνω από 50 άτομα έχουν δικαίωμα να συστήνουν Επιτροπή Υγείας και Ασφάλειας της Εργασίας, αποτελούμενη από εκλεγμένους αντιπροσώπους τους. Σε μικρότερες επιχειρήσεις, οι εργαζόμενοι επιλέγουν εκπρόσωπό τους για την Υγεία και την Ασφάλεια της Εργασίας.
Τα μέλη της Επιτροπής ή ο εκπρόσωπος προστατεύονται από τις εργοδοτικές παρεμβάσεις στο έργο τους (άρθρο 7, παρ. 9 και άρθρο 46, παρ. 4), όπως ακριβώς και τα μέλη της διοίκησης των συνδικαλιστικών οργάνων (από καταγγελία της σχέσης εργασίας, δυσμενή μεταχείριση κ.λπ.). Οι εργοδότες οφείλουν να παρέχουν στα μέλη της Επιτροπής ή στον εκπρόσωπο επαρκή απαλλαγή από την εργασία, δίχως απώλεια αποδοχών, για να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους (άρθρα 4 και 42).
Η Επιτροπή ή ο εκπρόσωπος των εργαζομένων έχουν τις αρμοδιότητες (άρθρο 5, παρ. 1) να προτείνουν μέτρα για τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας και να παρακολουθούν την τήρηση των μέτρων υγείας και ασφάλειας. Πρέπει να ενημερώνονται από τη διοίκηση της επιχείρησης για τα στοιχεία των εργατικών «ατυχημάτων» και των επαγγελματικών ασθενειών, και σε περιπτώσεις σοβαρών εργατικών «ατυχημάτων» μπορούν να προτείνουν τα κατάλληλα μέτρα για την αποτροπή επανάληψής τους.
Ενημερώνονται, επίσης, για την εισαγωγή στην επιχείρηση νέων παραγωγικών διαδικασιών, μηχανημάτων, εργαλείων και υλικών, ή για τη λειτουργία νέων εγκαταστάσεων, στο μέτρο που επηρεάζουν τις συνθήκες υγείας και ασφάλειας της εργασίας. Ο εργοδότης ή εκπρόσωπός του οφείλουν να συνεδριάζουν από κοινού με την Επιτροπή ή τον εκπρόσωπο των εργαζομένων τουλάχιστον μια φορά το τρίμηνο για τα παραπάνω θέματα (άρθρο 5, παρ. 2).
Η Επιτροπή ή ο εκπρόσωπος των εργαζομένων έχουν το δικαίωμα να παρίστανται και να διατυπώνουν τις παρατηρήσεις τους κατά τις επισκέψεις και τους ελέγχους της Επιθεώρησης Εργασίας (άρθρο 46, παρ. 6), αλλά και να απευθύνονται οι ίδιοι στην Επιθεώρηση (άρθρο 46, παρ. 5).
Αξιοποιούμε τη θετική πείρα
Σημαντικό ρόλο μπορούν να παίξουν σε αυτήν τη φάση τα Εργατικά Κέντρα και οι Ομοσπονδίες, να προχωρήσουν σε δημιουργία κλιμακίων για την υγεία και την ασφάλεια, να προχωρήσουν σε ελέγχους σε επιχειρήσεις, με αποφασιστικότητα να μπει στην πρώτη γραμμή των διεκδικήσεων η προστασία της υγείας των εργαζομένων. Υπάρχει άλλωστε σχετική πείρα από παρόμοιες παρεμβάσεις, όπως σε επιχειρήσεις που εξέθεταν εργαζόμενους σε κίνδυνο μόλυνσης.
Πρέπει να αντιμετωπίζουμε τα ζητήματα ανεπάρκειας μέτρων από τη μεριά της εργοδοσίας μπροστά στην πανδημία με όρους αποφασιστικής παρέμβασης και σύγκρουσης με όλους τους τρόπους, για να προστατευθούν οι συνάδελφοί μας και κατά προέκταση όλος ο λαός.
Οι υγειονομικοί, που είναι στην πρώτη γραμμή της μάχης, έδειξαν το δρόμο. Καιρός να βγάλουν φωνή και τα στόματα στους χώρους παραγωγής. Η παρέμβαση των συνδικάτων ιδιωτικών υπαλλήλων, η αμέριστη συμπαράσταση και έκφραση αλληλεγγύης από όλα τα συνδικάτα, είναι μια μαχητική πάλη που μπορεί να δοθεί σε βιομηχανικές ζώνες και χώρους παραγωγής.
Ολα τα παραπάνω δεν είναι η αρχή του τέλους, αλλά το τέλος μιας αρχής, μπροστά στην ανάγκη να οργανώσουμε την πάλη ενάντια σε μία πανδημία που ενδεχομένως, μετά από μια ύφεση, θα επανέλθει στο μέλλον. Σε κάθε περίπτωση, η καπιταλιστική κρίση θα είναι εδώ και η οργάνωση των εργατών είναι προϋπόθεση για να αντιμετωπίσουμε τη σφοδρή επίθεση. Η πείρα που αποκτήθηκε κατά τη 10ετή κρίση είναι πολύτιμη - ας αξιοποιηθεί κατάλληλα.
Του
Βάλσαμου ΣΥΡΙΓΟΥ*
Βάλσαμου ΣΥΡΙΓΟΥ*
* Ο Β. Συρίγος είναι μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ και του Τμήματος της ΚΕ για την Εργατική Συνδικαλιστική Δουλειά
