«8 ώρες ανάπαυση, 8 ώρες δουλειά κι 8 ώρες για ό,τι θέλει ο καθένας»
«Η δημιουργία μιας κανονικής μέρας εργασίας είναι το προϊόν ενός μακροχρόνιου κρυφού ή φανερού εμφυλίου πολέμου ανάμεσα στην κεφαλαιοκρατική τάξη και την εργατική τάξη» (Κ. Μαρξ)
«Όχι δεν μπορείς να με φοβίσεις γιατί είμαι με το σωματείο...» (Union Maid, W. Guthrie)
«Μόνιμη ροπή της κεφαλαιοκρατικής παραγωγής είναι να ιδιοποιείται εργασία στο διάστημα και των 24 ωρών της ημέρας» γράφει ο Κ. Μαρξ, παρομοιάζοντας το κεφάλαιο σαν έναν βρικόλακα που διψά για ζωντανό εργατικό αίμα, ανδρών, γυναικών και παιδιών.
Απέναντι σε αυτήν τη βαρβαρότητα η εργατική τάξη αντέτασσε το αίτημα για μείωση του χρόνου εργασίας και οι καπιταλιστές το έβρισκαν μπροστά τους σε κάθε φάση της ανάπτυξης των καπιταλιστικών σχέσεων ιδιοκτησίας κυρίως στο τελευταίο τέταρτο του 18ου αιώνα και σε όλη την διάρκεια του 19ου αιώνα.
Οι πρόγονοι της σημερινής εργατικής τάξης έφταναν να δουλεύουν κάτω από τρομακτικές συνθήκες μέχρι και 18 ώρες την ημέρα και αυτό το μαρτύριο της υπερβολικής εργασίας το πλήρωναν με φυσική και σωματική αθρεψία, ηθική έκπτωση και πρόωρο θάνατο. Στίγμα ανεξίτηλο για τον καπιταλισμό η αποτρόπαια, μέχρι θανάτου, εκμετάλλευση των παιδιών και των γυναικών.
Είναι χαρακτηριστικό ότι νόμος που συντάχθηκε στην Αγγλία το 1496 προέβλεπε 13 ώρες δουλειάς για χειροτέχνες και εργάτες γης, νομοθέτημα που δεν εφαρμόστηκε ποτέ.
Η Αγγλία, εκτός από λίκνο του καπιταλισμού, αποτέλεσε και λίκνο των αιτημάτων των εργατών για μείωση των ωρών εργασίας τα οποία συνοδεύονταν από σκληρούς αγώνες και απηνείς διώξεις.
Ο ουτοπικός σοσιαλιστής Ρόμπερτ Όουεν (1771-1858), ο οποίος οδηγήθηκε στις σοσιαλιστικές ιδέες της εποχής του από τη φιλανθρωπία του, εφάρμοσε εργάσιμη ημέρα 10 ωρών στο κλωστήριο βαμβακιού που διηύθυνε στο New Lanark στη Σκωτία όταν στην υπόλοιπη αγγλική βιομηχανία η ημερήσια εργασία έφτανε και τις 16 ώρες. (Φρ. Ένγκελς, «Η εξέλιξη του σοσιαλισμού από την ουτοπία στην επιστήμη» σελ. 62-67 εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή»).
Ο Ρ. Όουεν μπορεί να μην κατάφερε να υλοποιήσει το όραμα μιας «σοσιαλιστικής νησίδας» μέσα στον άγριο ωκεανό της καπιταλιστικής ιδιοκτησίας, ωστόσο «όλες οι πρόοδοι που έγιναν στην Αγγλία προς όφελος των εργατών συνδέονται με το όνομά του», όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Φρ. Ένγκελς.
Μάλιστα, κάποιες πηγές τον φέρουν ως εμπνευστή του συνθήματος «Οκτώ ώρες εργασία, οκτώ ώρες αναψυχή, οκτώ ώρες ανάπαυση» που τα επόμενα χρόνια φλόγισε τη μεγάλη καρδιά της παγκόσμιας εργατικής τάξης.
Οι Άγγλοι βιομηχανικοί εργάτες το 1838 είχαν αίτημα για δεκάωρη δουλειά και η ιστορία το έφερε έτσι ώστε αυτό το αίτημα, υπό το βάρος σκληρών αγώνων, να νομοθετηθεί 10 χρόνια αργότερα, το 1848.
Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, φαίνεται ότι το αίτημα για μείωση των ωρών εργασίας έχει παράλληλη πορεία με τις πρώτες δεκαετίες ύπαρξής τους, αφού κατά πάσα πιθανότητα ξυλουργοί της Φιλαδέλφειας ήταν οι πρώτοι που διεκδίκησαν 10ωρη εργασία, με απεργία το 1791.
Αυτοί που κουβαλούσαν κάρβουνο από τις αποβάθρες στους ποταμούς της Βοστόνης και της Φιλαδέλφειας με γενική απεργία το 1835 απέσπασαν δεκάωρη εργάσιμη μέρα και αύξηση των αμοιβών τους.
Ωστόσο η οικονομική κρίση του 1837 ήταν αρκετή για να τους επιβληθεί από τους εργοδότες ξανά το δεκατετράωρο και η μείωση των μισθών.
Καταλύτης, προκειμένου το αίτημα για 8ωρο να αγκαλιάσει πλατιές μάζες της αμερικανικής εργατικής τάξης ήταν ο εμφύλιος πόλεμος (1861-1865) ανάμεσα στους βόρειους καπιταλιστές και τους φεουδάρχες του νότου, οι οποίοι ήταν δουλοκτήτες χιλιάδων μαύρων.
Μετά τον νικηφόρο για τους καπιταλιστές του Βορρά εμφύλιο, το αίτημα για 8ωρη ημερήσια εργασία μπαίνει στην ημερήσια διάταξη του εργατικού κινήματος και σε λίγο γίνεται επίκεντρο της ταξικής πάλης.
«Ο πρώτος καρπός του εμφυλίου πολέμου ήταν η ζύμωση για το οκτάωρο που με ταχύτητα ατμομηχανής προχωρεί από τον Ατλαντικό ως τον Ειρηνικό Ωκεανό, από τη Νέα Αγγλία ως την Καλιφόρνια», γράφει ο Κ. Μαρξ («Το Κεφάλαιο», πρώτος τόμος σελ. 314-315).
Προσθέτει ότι «το πανεργατικό συνέδριο της Βαλτιμόρης (16 Αυγούστου 1866) διακηρύχνει: "Η πρώτη και μεγάλη απαίτηση της σημερινής εποχής για ν' απελευθερωθεί η εργασία αυτής της χώρας από την καπιταλιστική σκλαβιά είναι η έκδοση ενός νόμου που θα καθορίζει ότι το 8ωρο θα αποτελεί την κανονική εργάσιμη ημέρα σ' όλες τις Πολιτείες της αμερικανικής Ένωσης. Είμαστε αποφασισμένοι να καταβάλουμε όλες μας τις δυνάμεις ώσπου να πετύχουμε αυτό το ένδοξο αποτέλεσμα"» (στο ίδιο).
Τον Σεπτέμβρη της ίδιας χρονιάς (1866) το Συνέδριο της Α' Διεθνούς, το οποίο πραγματοποιήθηκε στη Γενεύη, υιοθέτησε το αίτημα για 8ωρο σαν προανάκρουσμα, που χωρίς αυτό όλες οι άλλες προσπάθειες της εργατικής τάξης για την απελευθέρωση από τις αλυσίδες της εκμετάλλευσης θα ήταν καταδικασμένες να ναυαγήσουν.
Το προανάκρουσμα...
Πίσω στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου έχει αρχίσει η ίδρυση εργατικών συνδικάτων και η έκδοση εργατικών εφημερίδων. Δημιουργούνται σοσιαλιστικές ενώσεις σε αρκετές Πολιτείες ή πόλεις Πολιτειών. Η διάθεση και η θέληση των εργατών να παλέψουν οργανωμένα για την ικανοποίηση των πέρα για πέρα δίκαιων αιτημάτων τους μέρα με τη μέρα αυξάνεται.
Χαρακτηριστικό των συνθηκών που διαμορφώνονταν στους κόλπους της αμερικανικής εργατικής τάξης και της αναζήτησης μορφών οργάνωσης ήταν και η ίδρυση του «Τάγματος των Ιπποτών της Εργασίας», το 1869, στη Φιλαδέλφεια.
Το γεγονός δεν διαφεύγει της προσοχής του Φ. Ένγκελς που το χαρακτηρίζει «μια κολοσσιαία συγκέντρωση εργατών που δεν μπορεί παρά να βλέπουμε μια τεράστια ποσότητα υπόκρυφης δυναμικής ενέργειας» (Φρ. Ένγκελς, «Κείμενα για την Οικονομία και την Πολιτική», σελ. 96-98, εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή»).
Στις γραμμές του εντάσσονται εργάτες με χαμηλή μόρφωση, αλλά και νέγροι, ενώ εκπροσωπούνται σε αυτό «όλες οι αποχρώσεις των ιδιαίτερων και τοπικών απόψεων που υπάρχουν μέσα στην εργατική τάξη» και για αυτό το πρόγραμμά του είναι ακαθόριστο και κινείται με την «ενστικτώδη διαίσθηση» όπως έγραφε ο Φ. Ένγκελς (Φρ. Ένγκελς, «Κείμενα για την Οικονομία και την Πολιτική», σελ. 96-98, εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή»).
Από την προσοχή του Φ. Ένγκελς δεν διαφεύγει ούτε το γεγονός ότι πάλι στη Φιλαδέλφεια, το 1874, πραγματοποιείται συνέδριο συνένωσης σοσιαλιστικών οργανώσεων που οδήγησε στην ίδρυση του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος το οποίο μετά από τρία χρόνια, το 1877, μετονομάστηκε σε Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα των ΗΠΑ. Το κόμμα σε εκείνη τη χρονική περίοδο δεν μπορούσε να δραστηριοποιηθεί ως πολιτικό κόμμα, ωστόσο στις γραμμές του η πλειοψηφία είναι Γερμανοί εργάτες με πείρα στην ταξική πάλη και με αντίληψη για τους γενικούς όρους χειραφέτησης της εργατικής τάξης, γεγονός που ο Ένγκελς χαρακτηρίζει «ευτύχημα».
Το 1873 οι ΗΠΑ συγκλονίζονται από μια καπιταλιστική κρίση η οποία δεν είχε προηγούμενο, αφού διήρκεσε, με μερικές αναλαμπές ανάκαμψης, μέχρι τη δεκαετία του 1890. Οι άνεργοι έφτασαν τα τρία εκατομμύρια ενώ το μεροκάματο έπεφτε και κάτω από το δολάριο. Η πείνα και η εξαθλίωση έσφιγγε αμείλικτα τη ζωή των εργατικών και λαϊκών οικογενειών. Ο συνδικαλισμός διωκόταν και η καταστολή γινόταν κάθε μέρα και πιο βίαιη.
Όπου ξεσπούσε εργατική διαμαρτυρία η αστυνομία ή η εθνοφρουρά, ενίοτε από κοινού, επιτίθονταν με γκλομπ και πυροβολισμούς, όπως στο Σικάγο, στη Νέα Υόρκη κ.α.
Ωστόσο, η μαχητικότητα των εργατών εντεινόταν. Ξεσπούν μεγάλες απεργίες στην υφασματοβιομηχανία και το κάρβουνο. Η εργοδοσία αρχίζει να ανησυχεί.
Τον Γενάρη του 1875 κατεβαίνουν σε απεργία οι ανθρακωρύχοι. Η απεργία βρίσκει λυσσασμένη την αντίδραση των εργοδοτών, των δυνάμεων καταστολής, του νόμου και των εφημερίδων. Διαρκεί έξι ολόκληρους μήνες, ωστόσο τα αιτήματα των εργατών δεν ικανοποιούνται.
Τον Ιούλη του 1877 ξεσπάει απεργία στους σιδηρόδρομους η οποία αγκαλιάζει όλη τη χώρα. Ενάντια στους απεργούς στέλνεται στρατός και ξεσπούν εδώ και κει αιματηρές συγκρούσεις. Σε αυτές πυροβολούνται από τον στρατό, την αστυνομία και τους μπράβους των εταιρειών ακόμα και μικρά παιδιά. Ο αστικός Τύπος ωρυόταν ότι επρόκειτο για κομμουνιστική ανταρσία.
Όταν στο πλευρό των απεργών σπεύδει ο λαός, που πλήττεται από την κρίση, οι καπιταλιστές φτάνουν στην υστερία. «Αντί για ψωμί, δώστε τους μολύβι», κραύγαζαν οι αστικές εφημερίδες. Σε πολλές Πολιτείες κηρύχθηκε στρατιωτικός νόμος. Με τη δύναμη της λόγχης και των πυροβολισμών η απεργία σταματάει στις αρχές Αυγούστου.
Το 1883 ξεσπά νέα καπιταλιστική κρίση. Νέες περικοπές μισθών, καινούργια φτώχεια πλακώνει την παλιά φτώχεια. Οι εργάτες αντιδρούν. Ξεσπούν απεργίες στους σιδηρόδρομους, στα τηλεγραφεία, στα υφαντουργεία. Απεργούν οι ξυλοκόποι και οι τραμβαγέρηδες, οι ανθρακωρύχοι που δίνουν ξανά αιματηρές μάχες με τον στρατό.
Η εργατική τάξη αρχίζει να φωνάζει όλο και πιο δυνατά για 8ωρο. Οι βιομήχανοι θέλουν να συντριβούν τα συνδικάτα και η οργανωμένη εργατική πάλη μια για πάντα.
Η Κομμούνα του Παρισιού στοίχειωνε τα κεφάλια των Αμερικανών καπιταλιστών.
«Θέλουμε να νιώσουμε του ήλιου την φωτιά...»
Την αυγή του 1886 το κίνημα για το 8ωρο πήρε πρωτοφανείς διαστάσεις στις ΗΠΑ.
Μπροστά σε αυτή την κατάσταση οι εργοδότες και τα νομοθετικά σώματα είχαν αρχίσει να εξετάζουν στα σοβαρά την παραχώρηση λιγότερης εργάσιμης μέρας.
Σε ορισμένους κλάδους, μάλιστα, είχαν ήδη παραχωρήσει 8ωρη εργάσιμη μέρα, όπως σε κάποια υποδηματοποιεία και καπνεργοστάσια. Μάλιστα, οι εργάτες φορούσαν τα παπούτσια του «8ωρου» και κάπνιζαν «καπνό του 8ωρου» όπως τα αποκαλούσαν.
Όλες οι ΗΠΑ αναταράζονταν από το αίτημα για το 8ωρο που βροντολαλούσε η μυριόστομη τάξη.
Οι εφημερίδες έγραφαν τότε πως πίσω από την αναταραχή κρύβονταν «ανατριχιαστικοί» και «αχαλίνωτοι» κομμουνιστές.
Την ίδια στιγμή η εργατική τάξη ακούει τον εαυτό της και προβάλλει τα συνθήματά της.
Το ένα μετά το άλλο τα εργατικά συνδικάτα παντού στις ΗΠΑ έπαιρναν αποφάσεις για την πραγματοποίηση γενικής απεργίας.
Από τα χείλη των εργατών ανάβλυζε, σαν πρελούδιο μιας νέας εποχής, το τραγούδι του 8ωρου που αντηχούσε απειλητικό μέχρι τα πολυτελή σπίτια των εργοδοτών:
«Θέλουμε να τ’ αλλάξουμε τα πράγματα
Βαρεθήκαμε να μοχθούμε απ’ τα χαράματα ίσα για να ζούμε
και να μην έχουμε μια ώρα να σκεφτούμε
Θέλουμε να νιώσουμε του ήλιου την φωτιά
και των λουλουδιών την ευωδιά.
Και θέλημα του θεού μες τους αιώνες
να εφαρμοστούν οι οκτώ ώρες
Μαζεύουμε τις δυνάμεις μας από τα γιαπιά
τα εργοστάσια, τα μαγαζιά
Οκτώ ώρες ανάπαυση, οκτώ ώρες δουλειά
κι οχτώ ώρες για ό,τι θέλει ο καθένας μας».
Μέρα απεργίας ορίστηκε η 1η Μάη 1886.
Οι εφημερίδες έγραφαν πως αν η απεργία είχε επιτυχία, θα ενθαρρυνόταν το τεμπέλιασμα και η ακολασία.
Έβλεπαν πίσω της την επιρροή του απειλητικού κομμουνισμού και διέδιδαν πως η κομμουνιστική ανταρσία θα ξεσπούσε την ημέρα της απεργίας.
Στην υπονόμευση της απεργίας πήρε μέρος και το «Τάγμα των Ιπποτών της Εργασίας», ανακοινώνοντας ότι καμία οργάνωσή του δεν θα λάβει μέρος στην απεργία.
Ωστόσο, ήταν τέτοιο το ανεμοκύλισμα της απεργίας στη συνείδηση των εργατών, που παρέμειναν προσηλωμένοι «στην τρέλα του 8ωρου», όπως αποκαλούσαν τις προετοιμασίες για την απεργία οι εφημερίδες.
Το Σάββατο 1 Μάη ένα απεργιακό κύμα πλημμύρισε τις ΗΠΑ.
Σε δεκάδες πόλεις χιλιάδες εργάτες απαίτησαν οκτώ ώρες δουλειά.
Η απεργία στο Σικάγο ήταν η πιο μαζική.
Οι σιδηρόδρομοι έμειναν ακινητοποιημένοι.
Οι αποθήκες αμπαρωμένες και οι βιομηχανίες παράλυτες.
Η μέρα ήταν όμορφη και έτσι ένα ποτάμι διαδηλωτών κύλησε στο κέντρο της πόλης.
Μπροστά στο ρωμαλέο μέτωπο των εργατών, η αστυνομία και η εθνοφυλακή, που βρίσκονταν σε δρόμους γύρω από τη συγκέντρωση, δεν τόλμησαν ούτε να κουνηθούν.
«Οι εργάτες δεν θα δεχθούν να διώκονται από μισθοφόρους με στολή και από αχρείους ντυμένους με γούνες», «Η 1η Μάη θα μείνει στην ιστορία σαν μια δεύτερη Διακήρυξη της Αμερικανικής Ανεξαρτησίας», έλεγαν οι ομιλητές από τις αυτοσχέδιες εξέδρες που ξεφύτρωναν μέσα στον ωκεανό του πλήθους.
«Αποφασίζεται ότι η οκτάωρη εργάσιμη μέρα πρέπει να θεσπιστεί με νομοθέτημα και να συνεχιστεί ο οικονομικός αγώνας με πολιτική δράση», ανέφερε μεταξύ άλλων η απόφαση της απεργίας.
Το πλήθος ενέκρινε το κείμενο της απόφασης με ένα βροντερό «Ναι».
Τόσο βροντερό που η εργοδοσία, φοβούμενη ότι αυτός ο αγώνας θα συνεχιζόταν με απρόβλεπτες συνέπειες, ελίσσεται και παραχωρεί σε όλες τις ΗΠΑ 8ωρο σε δεκάδες επιχειρήσεις οι οποίες απασχολούσαν χιλιάδες εργάτες.
Αίμα εργατών κυλάει στο Σικάγο...
Την Δευτέρα 3 Μάη η απεργία απλώθηκε.
Σε ένα εργοστάσιο θεριστικών μηχανών, κάποιου Μακ Κόρμικ, που βρισκόταν στο Σικάγο, η εργοδοσία έβαλε για δουλειά, με τη βοήθεια της αστυνομίας, 300 απεργοσπάστες.
Την ώρα που έκλεινε το εργοστάσιο, ένα πλήθος απεργών είχε συγκεντρωθεί για να αποδοκιμάσει τους απεργοσπάστες. Τότε η αστυνομία, απρόκλητα, ανοίγει πυρ μέσα στο πλήθος.
Άλλοι μιλούν για ένα νεκρό επιτόπου και άλλους τρεις που υπέκυψαν στα τραύματά τους λίγο αργότερα. Άλλοι μιλούν για έξι νεκρούς.
Μετά την ανελέητη επίθεση στους εργάτες έξω από το εργοστάσιο του Μακ Κόρμικ τα εργατικά συνδικάτα καλούν σε συλλαλητήριο διαμαρτυρίας το βράδυ στην πλατεία Χέι Μάρκετ.
Πλήθος συρρέει στην πλατεία για να διαδηλώσει ειρηνικά και να διαμαρτυρηθεί για το έγκλημα της αστυνομίας πίσω από το οποίο κρυβόταν η εργοδοσία που είχε πει τη συνηθισμένη της λέξη: Δολοφονία.
Έγιναν ομιλίες και το πλήθος άρχισε σιγά - σιγά να διαλύεται μέσα στον παγωμένο νυχτερινό άνεμο και το ψιλόβροχο που άρχισε να πέφτει.
Τότε μια βόμβα εκρηγνύεται μέσα στις ομάδες των αστυνομικών.
Απολογισμός της έκρηξης, ένας νεκρός και άλλοι έξι που πέθαναν τις επόμενες μέρες.
Η αστυνομία, αποθηριωμένη, ανοίγει πυρ προς όλες τις κατευθύνσεις. Από τα πυρά σκοτώνεται ένας και τραυματίζονται δεκάδες. Συλλαμβάνονται δεκάδες.
«Τώρα αίμα», «Πρώτα σκοτώστε τους και μετά δικάστε τους» κραύγαζαν την άλλη μέρα οι εφημερίδες.
Τις επόμενες μέρες, ακόμα και η αστυνομία, έστω συγκαλυμμένα, παραδεχόταν ότι η ρίψη της βόμβας ήταν προβοκατόρικη ενέργεια.
Από τους συλληφθέντες απαγγέλλονται χαλκευμένες κατηγορίες σε τριάντα ένα άτομα.
Τελικά καταδικάστηκαν οκτώ. Τέσσερις σε ισόβια καταναγκαστικά έργα. Ένας από αυτούς αυτοκτόνησε στο κάτεργο που είχε φυλακιστεί.
Οι Άλμπερτ Πάρσονς, Όγκαστ Σπάις, Γκέοργκ Έγκελ και Άντολφ Φίσερ καταδικάζονται σε θάνατο δι’ απαγχονισμού.
«Αν στα σοβαρά σας περνάει η ιδέα πως με τις κρεμάλες σας μπορείτε να σταματήσετε την εξέγερση εκατομμυρίων γονατισμένων από την καταπίεση εργατών, τότε -μα την αλήθεια- είσαστε φτωχοί στο πνεύμα», είπε στους δικαστές ο Όγκαστ Σπάις.
«Εκπροσωπείτε την ανήθικη αποστολή μιας εκατοντάδας ανθρώπων που προτιμάνε να απολαμβάνουν το παν δίχως να κάνουν τίποτα.
Όμως βαδίζετε πάνω σε μια υπόγεια φωτιά. Μπορείτε να την αγνοείτε μα δεν θα την αποφύγετε».
Ένα χρόνο αργότερα οι Σπάις, Έγκελ, Φίσερ και Πάρσονς απαγχονίστηκαν.
«Θέλουμε να νιώσουμε του ήλιου την φωτιά...»
Την αυγή του 1886 το κίνημα για το 8ωρο πήρε πρωτοφανείς διαστάσεις στις ΗΠΑ.
Μπροστά σε αυτή την κατάσταση οι εργοδότες και τα νομοθετικά σώματα είχαν αρχίσει να εξετάζουν στα σοβαρά την παραχώρηση λιγότερης εργάσιμης μέρας.
Σε ορισμένους κλάδους, μάλιστα, είχαν ήδη παραχωρήσει 8ωρη εργάσιμη μέρα, όπως σε κάποια υποδηματοποιεία και καπνεργοστάσια. Μάλιστα, οι εργάτες φορούσαν τα παπούτσια του «8ωρου» και κάπνιζαν «καπνό του 8ωρου» όπως τα αποκαλούσαν.
Όλες οι ΗΠΑ αναταράζονταν από το αίτημα για το 8ωρο που βροντολαλούσε η μυριόστομη τάξη.
Οι εφημερίδες έγραφαν τότε πως πίσω από την αναταραχή κρύβονταν «ανατριχιαστικοί» και «αχαλίνωτοι» κομμουνιστές.
Την ίδια στιγμή η εργατική τάξη ακούει τον εαυτό της και προβάλλει τα συνθήματά της.
Το ένα μετά το άλλο τα εργατικά συνδικάτα παντού στις ΗΠΑ έπαιρναν αποφάσεις για την πραγματοποίηση γενικής απεργίας.
Από τα χείλη των εργατών ανάβλυζε, σαν πρελούδιο μιας νέας εποχής, το τραγούδι του 8ωρου που αντηχούσε απειλητικό μέχρι τα πολυτελή σπίτια των εργοδοτών:
«Θέλουμε να τ’ αλλάξουμε τα πράγματα
Βαρεθήκαμε να μοχθούμε απ’ τα χαράματα ίσα για να ζούμε
και να μην έχουμε μια ώρα να σκεφτούμε
Θέλουμε να νιώσουμε του ήλιου την φωτιά
και των λουλουδιών την ευωδιά.
Και θέλημα του θεού μες τους αιώνες
να εφαρμοστούν οι οκτώ ώρες
Μαζεύουμε τις δυνάμεις μας από τα γιαπιά
τα εργοστάσια, τα μαγαζιά
Οκτώ ώρες ανάπαυση, οκτώ ώρες δουλειά
κι οχτώ ώρες για ό,τι θέλει ο καθένας μας».
Μέρα απεργίας ορίστηκε η 1η Μάη 1886.
Οι εφημερίδες έγραφαν πως αν η απεργία είχε επιτυχία, θα ενθαρρυνόταν το τεμπέλιασμα και η ακολασία.
Έβλεπαν πίσω της την επιρροή του απειλητικού κομμουνισμού και διέδιδαν πως η κομμουνιστική ανταρσία θα ξεσπούσε την ημέρα της απεργίας.
Στην υπονόμευση της απεργίας πήρε μέρος και το «Τάγμα των Ιπποτών της Εργασίας», ανακοινώνοντας ότι καμία οργάνωσή του δεν θα λάβει μέρος στην απεργία.
Ωστόσο, ήταν τέτοιο το ανεμοκύλισμα της απεργίας στη συνείδηση των εργατών, που παρέμειναν προσηλωμένοι «στην τρέλα του 8ωρου», όπως αποκαλούσαν τις προετοιμασίες για την απεργία οι εφημερίδες.
Το Σάββατο 1 Μάη ένα απεργιακό κύμα πλημμύρισε τις ΗΠΑ.
Σε δεκάδες πόλεις χιλιάδες εργάτες απαίτησαν οκτώ ώρες δουλειά.
Η απεργία στο Σικάγο ήταν η πιο μαζική.
Οι σιδηρόδρομοι έμειναν ακινητοποιημένοι.
Οι αποθήκες αμπαρωμένες και οι βιομηχανίες παράλυτες.
Η μέρα ήταν όμορφη και έτσι ένα ποτάμι διαδηλωτών κύλησε στο κέντρο της πόλης.
Μπροστά στο ρωμαλέο μέτωπο των εργατών, η αστυνομία και η εθνοφυλακή, που βρίσκονταν σε δρόμους γύρω από τη συγκέντρωση, δεν τόλμησαν ούτε να κουνηθούν.
«Οι εργάτες δεν θα δεχθούν να διώκονται από μισθοφόρους με στολή και από αχρείους ντυμένους με γούνες», «Η 1η Μάη θα μείνει στην ιστορία σαν μια δεύτερη Διακήρυξη της Αμερικανικής Ανεξαρτησίας», έλεγαν οι ομιλητές από τις αυτοσχέδιες εξέδρες που ξεφύτρωναν μέσα στον ωκεανό του πλήθους.
«Αποφασίζεται ότι η οκτάωρη εργάσιμη μέρα πρέπει να θεσπιστεί με νομοθέτημα και να συνεχιστεί ο οικονομικός αγώνας με πολιτική δράση», ανέφερε μεταξύ άλλων η απόφαση της απεργίας.
Το πλήθος ενέκρινε το κείμενο της απόφασης με ένα βροντερό «Ναι».
Τόσο βροντερό που η εργοδοσία, φοβούμενη ότι αυτός ο αγώνας θα συνεχιζόταν με απρόβλεπτες συνέπειες, ελίσσεται και παραχωρεί σε όλες τις ΗΠΑ 8ωρο σε δεκάδες επιχειρήσεις οι οποίες απασχολούσαν χιλιάδες εργάτες.
Αίμα εργατών κυλάει στο Σικάγο...
Την Δευτέρα 3 Μάη η απεργία απλώθηκε.
Σε ένα εργοστάσιο θεριστικών μηχανών, κάποιου Μακ Κόρμικ, που βρισκόταν στο Σικάγο, η εργοδοσία έβαλε για δουλειά, με τη βοήθεια της αστυνομίας, 300 απεργοσπάστες.
Την ώρα που έκλεινε το εργοστάσιο, ένα πλήθος απεργών είχε συγκεντρωθεί για να αποδοκιμάσει τους απεργοσπάστες. Τότε η αστυνομία, απρόκλητα, ανοίγει πυρ μέσα στο πλήθος.
Άλλοι μιλούν για ένα νεκρό επιτόπου και άλλους τρεις που υπέκυψαν στα τραύματά τους λίγο αργότερα. Άλλοι μιλούν για έξι νεκρούς.
Μετά την ανελέητη επίθεση στους εργάτες έξω από το εργοστάσιο του Μακ Κόρμικ τα εργατικά συνδικάτα καλούν σε συλλαλητήριο διαμαρτυρίας το βράδυ στην πλατεία Χέι Μάρκετ.
Πλήθος συρρέει στην πλατεία για να διαδηλώσει ειρηνικά και να διαμαρτυρηθεί για το έγκλημα της αστυνομίας πίσω από το οποίο κρυβόταν η εργοδοσία που είχε πει τη συνηθισμένη της λέξη: Δολοφονία.
Έγιναν ομιλίες και το πλήθος άρχισε σιγά - σιγά να διαλύεται μέσα στον παγωμένο νυχτερινό άνεμο και το ψιλόβροχο που άρχισε να πέφτει.
Τότε μια βόμβα εκρηγνύεται μέσα στις ομάδες των αστυνομικών.
Απολογισμός της έκρηξης, ένας νεκρός και άλλοι έξι που πέθαναν τις επόμενες μέρες.
Η αστυνομία, αποθηριωμένη, ανοίγει πυρ προς όλες τις κατευθύνσεις. Από τα πυρά σκοτώνεται ένας και τραυματίζονται δεκάδες. Συλλαμβάνονται δεκάδες.
«Τώρα αίμα», «Πρώτα σκοτώστε τους και μετά δικάστε τους» κραύγαζαν την άλλη μέρα οι εφημερίδες.
Τις επόμενες μέρες, ακόμα και η αστυνομία, έστω συγκαλυμμένα, παραδεχόταν ότι η ρίψη της βόμβας ήταν προβοκατόρικη ενέργεια.
Από τους συλληφθέντες απαγγέλλονται χαλκευμένες κατηγορίες σε τριάντα ένα άτομα.
Τελικά καταδικάστηκαν οκτώ. Τέσσερις σε ισόβια καταναγκαστικά έργα. Ένας από αυτούς αυτοκτόνησε στο κάτεργο που είχε φυλακιστεί.
Οι Άλμπερτ Πάρσονς, Όγκαστ Σπάις, Γκέοργκ Έγκελ και Άντολφ Φίσερ καταδικάζονται σε θάνατο δι’ απαγχονισμού.
«Αν στα σοβαρά σας περνάει η ιδέα πως με τις κρεμάλες σας μπορείτε να σταματήσετε την εξέγερση εκατομμυρίων γονατισμένων από την καταπίεση εργατών, τότε -μα την αλήθεια- είσαστε φτωχοί στο πνεύμα», είπε στους δικαστές ο Όγκαστ Σπάις.
«Εκπροσωπείτε την ανήθικη αποστολή μιας εκατοντάδας ανθρώπων που προτιμάνε να απολαμβάνουν το παν δίχως να κάνουν τίποτα.
Όμως βαδίζετε πάνω σε μια υπόγεια φωτιά. Μπορείτε να την αγνοείτε μα δεν θα την αποφύγετε».
Ένα χρόνο αργότερα οι Σπάις, Έγκελ, Φίσερ και Πάρσονς απαγχονίστηκαν.
Επίλογος...
Επίλογος...
«Εκατομμύρια εργάτες για πρώτη φορά σε όλο τον κόσμο ενώθηκαν κάτω από το σύνθημα του οχτάωρου», έγραφε ο Φ. Ένγκελς την Πρωτομαγιά του 1890.
«Και το θέαμα αυτό θα δείξει στους καπιταλιστές όλων των χωρών πως οι προλετάριοι όλων των χωρών είναι σήμερα πραγματικά ενωμένοι. Ας ήταν ο Μαρξ πλάι μου να το 'βλεπε αυτό με τα ίδια του τα μάτια».
«Θα οργανωθεί μια μεγάλη διεθνής εκδήλωση για μια καθορισμένη ημερομηνία, με τέτοιο τρόπο, ώστε οι εργάτες σε όλες τις χώρες και σε όλες τις πόλεις ν' απευθύνουν ταυτόχρονα μια συγκεκριμένη μέρα, προς τις δημόσιες αρχές, ένα αίτημα για να καθοριστεί η εργάσιμη μέρα σε οκτώ ώρες και να τεθούν σε ισχύ οι άλλες αποφάσεις του Διεθνούς Συνεδρίου του Παρισιού», αναφέρει σε απόφασή του το Ιδρυτικό Συνέδριο της Β' Διεθνούς που πραγματοποιήθηκε στις 20 Ιούλη 1889. Και προσθέτει:
«Ενόψει του ότι μια τέτοια εκδήλωση έχει ήδη αποφασιστεί από την Αμερικανική Ομοσπονδία Εργασίας στο συνέδριό της, το Δεκέμβρη του 1888, στο Σεντ Λούις, για την 1η του Μάη 1890, η μέρα αυτή γίνεται δεκτή σαν η μέρα για τη διεθνή εκδήλωση. Οι εργάτες των διαφόρων χωρών θα πρέπει να οργανώσουν την εκδήλωση με τρόπο ανάλογο προς τις συνθήκες της χώρας τους» (Ουίλιαμ Φόστερ: «Η Ιστορία των τριών Διεθνών», Αθήνα 1975, σελ. 175).
Μερικά χρόνια αργότερα ο Β. Ι. Λένιν διατύπωσε τη σημασία των απεργιών γράφοντας: «Οι απεργίες μαθαίνουν τους εργάτες να συνενώνονται, οι απεργίες τούς δείχνουν ότι μόνο από κοινού μπορούν να παλεύουν ενάντια στους κεφαλαιοκράτες, οι απεργίες μαθαίνουν τους εργάτες να σκέφτονται για την πάλη όλης της εργατικής τάξης ενάντια σ' όλη την αστική τάξη των εργοστασιαρχών και ενάντια στην απολυταρχική, αστυνομική κυβέρνηση.
Γι' αυτό, ακριβώς, οι σοσιαλιστές ονομάζουν τις απεργίες "σχολειό πολέμου", σχολειό όπου οι εργάτες μαθαίνουν να πολεμούν ενάντια στους εχθρούς τους, για την απελευθέρωση όλου του λαού και όλων των εργαζομένων από το ζυγό των κρατικών λειτουργών και από το ζυγό του κεφαλαίου. Όμως το "σχολειό πολέμου" δεν είναι ο ίδιος ο πόλεμος».
Ο πόλεμος δόθηκε νικηφόρα στη Ρωσία τον Οκτώβρη του 1917 όταν η μαζική προλεταριακή πάλη πέρασε από την απεργία στην επανάσταση, χαράζοντας τον δρόμο που πρέπει να ακολουθήσει η εργατική τάξη για να αποτινάξει τις αλυσίδες της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο.
- Τα στοιχεία για τα γεγονότα πριν και κατά τη διάρκεια της 1ης Μάη στις ΗΠΑ αντλήθηκαν από το βιβλίο των Ρίτσαρντ Μπόγιερ και Χέρμπερτ Μόρε «Η άγνωστη ιστορία του εργατικού κινήματος των ΗΠΑ», εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή».
Πηγή:902.gr
«Εκατομμύρια εργάτες για πρώτη φορά σε όλο τον κόσμο ενώθηκαν κάτω από το σύνθημα του οχτάωρου», έγραφε ο Φ. Ένγκελς την Πρωτομαγιά του 1890.
«Και το θέαμα αυτό θα δείξει στους καπιταλιστές όλων των χωρών πως οι προλετάριοι όλων των χωρών είναι σήμερα πραγματικά ενωμένοι. Ας ήταν ο Μαρξ πλάι μου να το 'βλεπε αυτό με τα ίδια του τα μάτια».
«Θα οργανωθεί μια μεγάλη διεθνής εκδήλωση για μια καθορισμένη ημερομηνία, με τέτοιο τρόπο, ώστε οι εργάτες σε όλες τις χώρες και σε όλες τις πόλεις ν' απευθύνουν ταυτόχρονα μια συγκεκριμένη μέρα, προς τις δημόσιες αρχές, ένα αίτημα για να καθοριστεί η εργάσιμη μέρα σε οκτώ ώρες και να τεθούν σε ισχύ οι άλλες αποφάσεις του Διεθνούς Συνεδρίου του Παρισιού», αναφέρει σε απόφασή του το Ιδρυτικό Συνέδριο της Β' Διεθνούς που πραγματοποιήθηκε στις 20 Ιούλη 1889. Και προσθέτει:
«Ενόψει του ότι μια τέτοια εκδήλωση έχει ήδη αποφασιστεί από την Αμερικανική Ομοσπονδία Εργασίας στο συνέδριό της, το Δεκέμβρη του 1888, στο Σεντ Λούις, για την 1η του Μάη 1890, η μέρα αυτή γίνεται δεκτή σαν η μέρα για τη διεθνή εκδήλωση. Οι εργάτες των διαφόρων χωρών θα πρέπει να οργανώσουν την εκδήλωση με τρόπο ανάλογο προς τις συνθήκες της χώρας τους» (Ουίλιαμ Φόστερ: «Η Ιστορία των τριών Διεθνών», Αθήνα 1975, σελ. 175).
Μερικά χρόνια αργότερα ο Β. Ι. Λένιν διατύπωσε τη σημασία των απεργιών γράφοντας: «Οι απεργίες μαθαίνουν τους εργάτες να συνενώνονται, οι απεργίες τούς δείχνουν ότι μόνο από κοινού μπορούν να παλεύουν ενάντια στους κεφαλαιοκράτες, οι απεργίες μαθαίνουν τους εργάτες να σκέφτονται για την πάλη όλης της εργατικής τάξης ενάντια σ' όλη την αστική τάξη των εργοστασιαρχών και ενάντια στην απολυταρχική, αστυνομική κυβέρνηση.
Γι' αυτό, ακριβώς, οι σοσιαλιστές ονομάζουν τις απεργίες "σχολειό πολέμου", σχολειό όπου οι εργάτες μαθαίνουν να πολεμούν ενάντια στους εχθρούς τους, για την απελευθέρωση όλου του λαού και όλων των εργαζομένων από το ζυγό των κρατικών λειτουργών και από το ζυγό του κεφαλαίου. Όμως το "σχολειό πολέμου" δεν είναι ο ίδιος ο πόλεμος».
Ο πόλεμος δόθηκε νικηφόρα στη Ρωσία τον Οκτώβρη του 1917 όταν η μαζική προλεταριακή πάλη πέρασε από την απεργία στην επανάσταση, χαράζοντας τον δρόμο που πρέπει να ακολουθήσει η εργατική τάξη για να αποτινάξει τις αλυσίδες της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο.
- Τα στοιχεία για τα γεγονότα πριν και κατά τη διάρκεια της 1ης Μάη στις ΗΠΑ αντλήθηκαν από το βιβλίο των Ρίτσαρντ Μπόγιερ και Χέρμπερτ Μόρε «Η άγνωστη ιστορία του εργατικού κινήματος των ΗΠΑ», εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή». Πηγή:902.gr
